Mescidi Aksa, dünya üzerinde insan eli ile inşa edilen ikinci mescittir. İlk mescidin, Mescidi Haram olduğu zaten ayetle sabittir. Mescidi Aksa’nın, ikinci mescit oluşunu Peygamberimiz(s) bildirmektedir.
Ebu Zer el-Gıfari sorar” Ya Rasulallah! Yeryüzünde ilk mescit hangisidir?” Peygamberimiz(s) ”Yeryüzünde ilk mescit Mescidi Haram, ikincisi ise Mescidi Aksa’dır. Aralarında 40 yıl vardır.” buyurmuştur. ( Buhari) Mescidi Aksa, Mekke’deki Haremi Şerif ve Medine’deki Mescidi Nebevi’den sonra üçüncü mukaddes mescittir.
Bu mukaddes mekanları Peygamberimiz(s) şöyle ifade etmiştir: ” Sadece üç mescit için özel olarak yolculuğa çıkılır: Mescidi Haram, benim Mescidim ve Mescidi Aksa.” Mescidi Aksa, insanlığın ilk kıblesidir
Nuh Tufanından önce ve sonra müminlerin ibadet ederken yöneldikleri kıbledir. Hicretin ikinci yılına kadar Müslümanların da kıblesiydi. ”Artık yönünü Mescidi Haram’a çevir. ” (Bakara.144) ayeti inince Peygamberimiz(s), namazlarında bundan sonra yönünü Mescidi Aksa’dan Mescidi Haram’a çevirdi.
İslam tarihinde Mescidi Aksa’yı asıl öne çıkaran ve onu mukaddes kılan; Peygamberimizin(s) Mirac’a buradan yükselmesidir. Hicretten bir buçuk sene önce Allah’ın özel daveti üzerine Peygamberimiz(s), Cebrail’in (a.s) rehberliğinde bir Cennet bineği olan Burak’a binerek Mekke’deki Mescidi Haram’dan Kudüs’teki Mescidi Aksa’ya gelmiştir.
Burada bütün peygamberlerle görüşmüş, onlara imam olarak iki rekat namaz kıldırmıştır. Bir hutbe okumuş ve ondan sonra göklere, ilahi huzura kadar yükselmiştir. Mirac hadisesi Kuran’da şöyle ifade edilmiştir: ”Ayetlerimizden bir kısmını, kendisine göstermek için kulunu bir gece Mescidi Haram’dan alıp çevresini mübarek kıldığımız Mescidi Aksa’ya götüren Allah, her türlü noksandan münezzehtir. Şüphesiz ki O, her şeyi hakkıyla işiten, her şeyi hakkıyla görendir.” (İsra.1)
Mübarek kılınan Mescidi Aksa’nın çevresi, başta Kudüs olmak üzere Filistin topraklarıdır. Bugün Mescidi Aksa’nın kapladığı alan 144 dönüm kadardır. Eski Kudüs surları içinde etrafı ikinci bir surla çevrilidir. Şu anda Mescidi Aksa’nın dört minaresi vardır. Mescidi Aksa’nın genellikle namaz vakitlerinde Hıtta kapısı açıktır.
Esbat, Magaribe ve Silsile kapıları Cuma günleri açılır. Esbat kapısı ya da Aslanlı kapıya; Hz. Yakub’un oğullarına nisbetle bu isim verilmiştir. Burası mescidin kuzeydoğu tarafının en son kısmıdır. Ziyaretçiler daha çok bu kapıdan girerler. Bu kapı aynı zamanda şehrin kapısıdır. Hıtta kapısı; Mescidi Aksa’nın kuzey kapısıdır. Bu kapıdan eğilerek girilmektedir. Mescidi Aksa’nın temelini atan ve ilk duvarlarını ören Hz.Davut’tur. Fakat tamamlayamadan vefat etti ve bitirilmesini oğlu Süleyman’a(a.s) vasiyet etti. Hz. Süleyman, önce Kudüs’ün etrafına beyaz taştan kalın ve uzunca bir sur yaptırdı, sonra mescidi tamamladı.
M.S. 70 yılında Romalılar, Mescidi Aksa’yı yerle bir etti. Bu yıkımdan sonra geriye sadece Batı duvarının bir parçası olan ve bugün Müslümanlarca ” Burak Duvarı”, Yahudilerce de ” Ağlama Duvarı” olarak bilinen bölüm kaldı. Burası Yahudi emellerinin simgesi ve kutsal bir ziyaret yeri haline getirildi.
Emevi halifelerinden Abdülmelik b. Mervan, bugün namaz kılınan ve Mescidi Aksa olarak bilinen caminin altında bulunan ve Mervan Mescidi olarak adlandırılan kısmı elden geçirdi ve cami haline getirdi. Daha sonra da mübarek taşın yani Sahra’nın üzerine bugünkü altın kubbeli mescidi inşa ettirdi. 1099 yılında Haçlılar, Mescidi Aksa’yı kiliseye çevirdiler. 1187′de Selahaddin Eyyubi, Mescidi Aksa’yı yeniden camiye çevirdi ve üç bin tahta parçasından oluşan muhteşem bir minber yaptırttı. Bu minberde hiç çivi kullanılmamıştır.
Bu minber bir yahudinin camiyi ateşe vermesi ile tamamen yanmış ve yok olmuştur. 1923′te Türkiye’den giden Mimar Kemalettin Bey, Kubbetu’s- Sahra ile birlikte Mescidi Aksa’yı da yeni baştan tamir etti.
Mescidi Aksa, bugün bir orta ve üçer yan sahandan oluşmaktadır. Kıble tarafına paralel uzanan bir çapraz sahan ve bunun orta sahanla kesiştiği yerde de kubbe vardır.
Mescidi Aksa’nın kubbesi birbirine geçmeli iki kubbeden oluşur. İçerideki kubbe ahşap; dışarıdaki kubbe ise dışarıdan görünen kurşun kubbedir. 1967′de İsrail askerleri camiye girerek Müslümanları şehit etti. PEYGAMBERLER MESCİDİ VEYA KADİM( ESKİ) MESCİDİ AKSA Mescidi Aksa’nın tam altında büyük bir mekan vardır. Caminin kapısından sekiz basamaklı merdivenle camiye girilir.
Burada yüksek tavanı taşıyan kalın duvarlar bulunmaktadır. Alt tarafında ise mihrap ve minber vardır. Bu alt kata ”Eski Aksa” ismi verilir. Giriş kapısı Mescidi Aksa’nın önündendir. İçeride iki bölüm vardır.